عنوان:

 طراحی و ارزیابی بازخوردهایی مبتنی بر سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری جهت کاهش تداخلات دارویی در نسخ بیمه ای پزشکان شهر مشهد

چكيده

 مقدمه: تداخلات دارویی ناشی از خطاهای دارویی و از عوامل بروز عوارض جانبی دارویی هستند. اگرچه مداخلات فناوری اطلاعات پتانسیل کاهش خطاهای دارویی را دارند ولی تاثیر بازخوردهای الکترونیکی بر کاهش تداخلات بالقوه دارویی روشن نیست. هدف اصلی این پژوهش طراحی و اجرای سیستم اطلاعاتی جهت مدیریت نسخ و ارزیابی تاثیر بازخوردهای الکترونیکی این سیستم بر میزان بروز تداخلات بالقوه دارویی بود. سایر اهداف عبارت بودند از: تجمیع نتایج مطالعات در مورد میزان بروز تداخلات دارویی و ویژگی­ها و تاثیرات مداخلات فناوری اطلاعات بر تداخلات دارویی، بررسی الگوی تداخلات بالقوه دارویی در نسخ، و سنجش دانش پزشکان در مورد تداخلات دارویی و نگرش ایشان در مورد دریافت بازخورد.

روش كار: از طریق مرور نظام­مند، نتایج مطالعات در مورد میزان بروز تداخلات دارویی و ویژگی­های مداخلات فناوری اطلاعات و تاثیرات آنها بر تداخلات دارویی تجمیع شد. الگوی تداخلات بالقوه دارویی مهلک در نسخ بیماران سرپایی استان خراسان رضوی در سال­های 91 و 92 تعیین شد. در گام بعدی دانش پزشکان شهر مشهد در مورد تداخلات دارویی و نگرش ایشان در مورد دریافت بازخورد بررسی شد. در ادامه یک سیستم اطلاعاتی جهت مدیریت نسخ طراحی و اجرا شد و تاثیر بازخوردهای الکترونیکی آن (یعنی پیام کوتاه، پست الکترونیکی و دسترسی به پورتال) بر میزان بروز تداخلات بالقوه دارویی در نسخ پزشکان از طریق یک مطالعه کارآزمایی تصادفی شاهددار ارزیابی شد.

نتايج: نتایج مطالعه مرور نظام­مند نشان داد میانه بروز تداخلات بالقوه دارویی در نسخ بیماران سرپایی و بستری به ترتیب 5/8 % و 2/19 % بود. سه عامل سن، مصرف همزمان داروها، و ابتلای همزمان به چندین بیماری بیشتر از سایرین بعنوان عوامل بروز تداخلات گزارش شده بودند. نتایج مطالعه مرور نظام­مند دیگر نشان داد اگرچه شواهد محکمی در مورد اثربخشی مداخلات فناوری اطلاعات روی پیامدهای بالینیتداخلات وجود ندارد، ولی پیامدهای غیربالینی را بهبود داده ­اند. اقلام اطلاعاتی که در تعداد بیشتری از مداخلات وجود داشتند عبارت بودند از: گروه بندی شدت تداخلات، پیامدهای بالینی، توصیه­ ها در مورد مدیریت تداخلات. نتایج مطالعه روی نسخ نشان داد در هر ده هزار نسخه، حدودا هشت نسخه حاوی تداخل بالقوه دارویی مهلک می­ باشد. بیشترین تداخل مربوط به تداخل بین theophylline ها و quinolone ها بود. متوسط تعداد نسخ دارای تداخل به کل نسخ متخصصین بیماری ­های ریه، عفونی و قلب و عروق بیشتر از سایرین بود. مطالعه دانش­ سنجی نشان داد پزشکان بطور میانگین فقط 39% تداخلات را بدرستی تشخیص دادند. 5/96% پزشکان به دریافت بازخورد عملکرد در مورد تداخلات دارویی تمایل داشته و پیام کوتاه و پست الکترونیکی را بیشتر از سایر روش ­ها جهت دریافت بازخورد ترجیح دادند. نتایج کارآزمایی نشان داد میزان تداخلات بالقوه دارویی در نسخ پزشکان نسبت به قبل از مداخله برای همه گروه­ های مورد مطالعه بهبود یافت، و بهبود در گروه ­های پیام کوتاه و پست الکترونیکی بیشتر از گروه­ های پورتال و کنترل بود، اما نتایج تست آماری نشان داد بعد از انجام مداخلات، میزان تداخلات بالقوه دارویی در نسخ پزشکان گروه­های مورد مطالعه، از لحاظ آماری، تفاوت معنی ­داری نداشت.

نتيجه‌گيري: میزان بروز تداخلات بالقوه دارویی در نسخ پزشکان نسبتا زیاد است و دانش پزشکان در این زمینه کافی نیست. اکثر پزشکان به دریافت بازخورد گزارش تداخلات دارویی تمایل داشته و روش ­های الکترونیکی مانند پیام کوتاه و پست الکترونیکی را بیشتر از سایر روش­ها ترجیح می­ دهند. اگرچه مطالعات نشان داده­ اند مداخلات فناوری اطلاعات منجر به بهبود پیامدهای غیربالینی تداخلات دارویی می ­شوند، و نتایج این پژوهش نیز تاثیر مثبت بازخوردهای الکترونیکی روی کاهش تداخلات بالقوه دارویی در نسخ پزشکان را نشان داد ولی این تاثیر از نظر آماری معنی دار نبوده است.

كلمات كليدي: تداخل دارویی، الگوی تجویز، مداخله، بازخورد الکترونیکی، فناوری اطلاعات، سیستم اطلاعاتی.