عنوان:

بررسی تأثیر مداخلات فناوری اطلاعات (سیستم اطلاع‌رسانی و  تصمیم‌یاری) بر توانمندسازی زنان باردار

چكيده 

مقدمه:

اختلالات فشارخون در حاملگی (به همراه دفع پروتئین که پره اکلامپسی نام دارد) و دیابت بارداری ازجمله مشکلات جدی، ولی قابل‌ کنترل در دوران بارداری هستند. توانمندسازی زنان باردار می‌تواند موجب افزایش قدرت رویارویی آنان با وضعیت‌های دشوار و کنترل موارد پرخطر شود. از طرف دیگر زایمان سزارین بنا به درخواست مادران، یکی از دلایل اصلی بالا بودن آمار سزارین در کشور است، که ضرورت تصمیم‌گیری مناسب زنان را ایجاب می‌کند. ابزارهای تصمیم‌یار[1] می‌توانند زنان باردار را در فرایند تصمیم‌گیری حمایت کرده و موجب ارتقاء توانمندی آنان شوند. هدف این مطالعه تعیین تأثیر سیستم اطلاع‌رسانی و تصمیم‌یاری (فشارخون و دیابت بارداری، و انتخاب نوع زایمان) بر توانمندسازی زنان باردار، شهر مشهد است.

روش کار:

دو نوع سیستم تصمیم‌یار، یکی برای مدیریت نشانه ها[2]ی فشارخون و دیابت بارداری(تریاژ در منزل) و دیگری تصمیم گیری ارزشی[3] در انتخاب نوع زایمان، بر مبنای مراحل سه‌گانه " چهارچوب تصمیم‌یار اوتاوا": شناسایی نیاز، طراحی سیستم و ارزیابی آن طراحی شد. طی یک مطالعه توصیفی آگاهی زنان شهر مشهد از نشانه‌های خطر در بارداری و رفتار جستجوی اطلاعات آنان شناسایی گردید. همچنین برخی عوامل تأثیرگذار بر تصمیم زنان در انتخاب نوع زایمان تعیین شد. طراحی سیستم ها بر مبنای قوانین استخراج‌شده از راهنمای وزارت بهداشت و عوامل شناسایی‌ شده از مطالعات مذکور، صورت گرفت. تصمیم‌یار یک برنامه کامپیوتری باقابلیت انتشار در محیط وب است که در محیط (InfoPath 2010, SharePoint) نوشته‌شده است. در پژوهش کنونی قالب offline سیستم تصمیم یار به‌صورت لوح فشرده مورداستفاده قرارگرفته است.تاثیر سیستم تصمیم‌یار با استفاده از ابزارهای توانمندسازی (دانش، خودکارآمدی، تضاد در تصمیم‌گیری) ارزیابی شد. همچنین میزان استفاده و سهولت استفاده از سیستم با کمک پرسشنامه حاوی استفاده سوالات باز و بسته سنجیده شد.

نتایج:

نتایج این پژوهش نشان داد، سیستم‌های تصمیم‌یار تریاژ در منزل و انتخاب نوع زایمان می‌توانند منجر به افزایش دانش، احساس خودکارآمدی و کاهش تضاد در تصمیم‌گیری شوند (p=0.001). نتایج ارزیابی سیستم تصمیم‌یار از دیدگاه زنان باردار نشان می‌دهد در بیش از 60 درصد موارد زنان باردار توانسته‌اند با کمک سیستم تصمیم‌یار نشانه‌های خطر را سریع‌تر شناسایی کنند. بیش از 80 درصد زنان گروه مداخله اعلام کرده‌اند این سیستم توانست از پیشرفت برخی نشانه‌های خطر در آنان جلوگیری کند. سیستم تصمیم‌یار انتخاب نوع زایمان درخواست زنان گروه مداخله برای زایمان سزارین را به‌طور معنادار کاهش داده است p=0.04)).

نتیجه‌گیری:

استفاده از سیستم ا طلاع رسانی و تصمیم‌یاری می‌تواند منجر به توانمندسازی زنان باردار (افزایش خودکارآمدی، افزایش دانش، کاهش تضاد در تصمیم‌گیری) و کاهش درخواست زایمان سزارین شود، بدون آن‌که اضطراب زنان باردار را بالا ببرد.

کلمات کلیدی:

 تصمیم‌یار بیماران، انفورماتیک مشتری محور، مراقبت‌های بارداری، فشارخون بارداری، دیابت بارداری، زایمان طبیعی، سزارین