عنوان:

تحلیل الگوهای مکانی-زمانی و شناسایی توزیع بروز 5 سرطان شایع در ایران به تفکیک جنسیت در سال‌های 1393-1396

چكيده

مقدمه: سرطان در حال حاضر دومین علت مرگ در بیشتر جوامع است. شیوع سرطان در سال‌های اخیر افزایش یافته و یکی از اولویت‌های مهم در بخش سلامت محسوب می‌شود. یکی از پایه‌های اساسی در مدیریت سرطان، دسترسی به اطلاعات دقیق، به خصوص اطلاعات مرتبط به نرخ مرگ و میر است. شناسایی مناطق با خطر بالا به عنوان مرحله اول غربالگری بسیار مهم است. بنابراین، پیدا کردن ارتباطات میان موارد سرطان و عوامل جغرافیایی می‌تواند راه‌حل‌های مؤثری ارائه دهد تا سیاست‌گذاران بهتر بتوانند کنترل سرطان را داشته باشند و مناطق نیازمند مداخله را شناسایی کنند.

روش پژوهش: این مطالعه از نوع توصیفی تحلیلی است. داده‌های مورد نیاز برای این مطالعه از سه منبع مختلف، شامل پایگاه داده ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت ، سازمان نقشه‌برداری ایران و سرشماری نفوس و مسکن ایران، جمع‌آوری شدند. در این مطالعه از داده‌های آماری به دست آمده از پایگاه داده ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت استفاده شد تا توزیع بروز شایع‌ترین سرطان‌ها به تفکیک جنسیت در مناطق مختلف ایران و در دوره‌ زمانی 1393-1396 شناسایی شود. تعداد482،222 بیمار سرطانی شناسایی شده بین سال‌های 1393 تا 1396 مورد مطالعه قرار گرفت. سپس، تحلیل‌های مکانی و زمانی صورت گرفت و تعداد بیماران مربوط به هر یک از شهرستان‌های ایران تعیین شد. علاوه بر این، مناطق پرخطر برای شایع‌ترین سرطان‌ها در سطح کشور ایران شناسایی شدند

نتایج و یافته ها: از 482،222 مورد جدید سرطان بین سال‌های 1393 تا 1396 که 255،165 مورد  مرد و 227،057 مورد (47%) زن بودند. شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان به ترتیب شامل سرطان‌های معده (11.20%)، سرطان‌های پوست غیرملانومی (10.98%)، پروستات (10.63%)، مثانه (8.1%)، نای، برونش، ریه (TBL) (6.93%) و کولون (6.52%) بود. . همچنین پنج سرطان اول در زنان عبارت بودند از سرطان سینه (25.98%)، سرطان پوست غیر ملانوما (7.6%)، تیروئید (6.93%)، معده (6.08%)،کولون (5.97%) و سیستم های عصبی(3.54%) است. بیشترسرطان‌ها در نواحی شمال، شمال غرب و مرکزی ایران بروز داشته است.

نتیجه گیری: در آینده، محققان می توانند از نتایج این مطالعه برای بررسی عوامل خطر اساسی در مناطقی که خطر ابتلا به سرطان بیشتر است و اینکه چگونه عوامل زمینه ای می توانند در افزایش نرخ سرطان نقش داشته باشند، استفاده کنند. همچنین، سیاست گذاران می توانند از این نتایج برای استفاده اقدامات پیشگیرانه انجام دهد.

کلمات کلیدی: سرطان، سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی، سات اسکن، آنالیز مکانی-زمانی