عنوان:

داده كاوي مكاني زماني رخداد بيماري آنفولانزا و شبه آنفولانزا در ايران در سال هاي 1394 الي 1397

چكيده

مقدمه: سازمان بهداشت جهانی (WHO) عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی را به عنوان چهارمین علت مرگ و میر معرفی می کند. این عفونت‌ها، از جمله بیماری شبه آنفولانزا (ILI)، یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان هستند. طبق برآورد بار جهانی بیماری (GBD)، هر ساله 3-5 میلیون نفر به شدت مبتلا می‌شوند و تقریباً 290,000 تا 650,000 نفر به دلیل عفونت تنفسی جان خود را از دست می‌دهند. به دلیل اینکه بیماری ILI الگوهای مکانی-زمانی متفاوتی در مناطق مختلف دارد و الگوهای مکانی ممکن است در چارچوب زمانی نوساناتی داشته باشند، همچنین نواحی مجاور به دلیل وجود ویژگی‌های مشابه تأثیر قابل توجهی بر یکدیگر دارند. در این مطالعه، به منظور شناسایی مناطق پرخطر و بررسی ارتباط جغرافیایی آنها با عوامل اجتماعی-اقتصادی و اکولوژیکی، یک پژوهش در سطح شهرستان‌های ایران انجام شده است.

روش كار: این مطالعه از نوع توصیفی تحلیلی است. داده‌های مورد نیاز برای این مطالعه از سه منبع مختلف، شامل رجیستری آنفولانزا ، سازمان نقشه‌برداری ایران و سرشماری نفوس و مسکن ایران، جمع‌آوری شدند. تحلیل این مطالعه بر روی داده‌های 109,167 مورد بیمار  ILI انجام شد که در بازه زمانی از فروردین 1394 تا اسفند 1397 جمع‌آوری شده بودند. در این مرحله، تحلیل‌های مکانی و زمانی صورت گرفت و تعداد بیماران مربوط به هر یک از شهرستان‌های ایران تعیین شد. علاوه بر این، مناطق پرخطر و کم خطر بروز بیماری شبه آنفولانزا در سطح کشور ایران شناسایی شدند. برای شناسایی خوشه‌های زمانی، مکانی و مکانی-زمانی ILI، آمار اسکن فضایی با استفاده از نرم‌افزار SaTScan™  و با استفاده از مدل احتمال پواسون انجام شد.

نتايج: بیشترین میزان بروزILI  در مناطق مرکزی، جنوبی، جنوب شرقی و شمالی کشور ایران مشاهده می‌شود. از نظر توزیع جغرافیایی، بیشتر خوشه‌های کلد اسپات در مناطق غربی، شمال غربی و شمال شرقی قرار داشتند. تحلیل‌های زمانی نشان داد که بیشتر خوشه‌های با نرخ بالا در دوره زمانی از دی تا اسفند در تمام سال‌ها رخ داده‌اند. به عبارت دیگر، بار کمترین ابتلا به بیماری شبه آنفولانزا (ILI) در خوشه‌های با نرخ پایین در بازه زمانی از اردیبهشت تا شهریور رخ داده است. به طور کلی، غلظت خوشه‌های هات اسپات در بهار و تابستان کمتر از سایر فصول بوده است، اما در پاییز و زمستان، شدت و غلظت خوشه‌های هات اسپات به طور قابل توجهی افزایش یافته است.

نتيجه‌گيري: نتایج ما نشان می‌دهد که نیاز به مداخلات هدفمند در مناطق پرخطر برای کنترل گسترش بیماری شبه آنفولانزا مهم است. روش شناسایی مناطق پرخطر در این مطالعه می‌تواند به عنوان یک الگوی مفید برای شناسایی مناطق پرخطر برای انواع مختلف بیماری‌های عفونی مورد استفاده قرار گیرد.

كلمات كليدي: بیماری شبیه آنفولانزا، تجزیه و تحلیل مکانی-زمانی، سیستم اطلاعات جغرافیایی، آمار اسکن فضایی، سلامت عمومی