عنوان:

طراحی و ارزیابی سیستم خودمراقبتی برای بیماران مبتلا به خشکی چشم

چكيده

مقدمه: اشک چشم ، متشکل از موادی است که سطح چشم را نرم و شفاف و ضدعفونی مي‌سازد .اگر اشک به میزان کافی و یا با ترکیب مناسب تولید نشود و یا به دلیل وضعیت غیرطبیعی پلک‌ها ،اشک به‌سرعت تبخیر شود ، فرد مبتلا به خشکی چشم می‌شود. خشکی چشم یکی از شایعترین مشکلات چشمی و شکایت از آن یکی از شایعترین دلایل مراجعه بیماران به چشم پزشک می باشد. علی رغم درمانهای پیشرفته بیماری سطح چشم، این بیماری می تواند در یک وضعیت نامشخص ادامه پیدا کند، آموزش به بیماران در مورد متغیرهای درونی وبیرونی این بیماری به ویژه در زمان بدتر شدن علایم، بسیار حائزاهمیت است. درسیستم نوین درمان، بیمارنقش کلیدی در کنترل و پیشگیری از عوارض خشکی چشم  به عهده دارد. باتوجه به تنوع شرایط بیماران خشکی چشم انتظار می رود شخصی سازی توصیه های خودمراقبتی در مقایسه با شیوه سنتی تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد.

هدف : از آنجا که مطالعات معدودی در خارج از کشور در این زمینه انجام شده و براساس دانسته های تیم پژوهش، در داخل کشور نیز مطالعه مشابهی صورت نگرفته و با توجه به شیوع بالای خشکی چشم در کشور ما، هدف این مطالعه طراحی، پیاده سازی و ارزیابی یک برنامه ی کاربردی توصیه گر جهت خودمراقبتی در درمان خشکی چشم و مشاهده تغییرات قبل و بعد از استفاده از این برنامه خواهد بود.

روش كار: مطالعه در 4 فاز نیازسنجی، طراحی و پیاده سازی سیستم ، ارزیابی سیستم ، طراحی و ارزیابی مداخله انجام شد. در فاز اول نیازسنجی اطلاعات از بیماران با ایجاد یک پرسشنامه انجام شد. در فاز دوم ، طراحی و پیاده سازی سامانه خود مدیریتی طبق فریم ورک در 3 مرحله طراحی پروفایل، کتابخانه مطالب و الگوریتم شخصی سازی انجام شد. در فاز سوم مطالعه، ارزیابی کاربردپذیری نرم افزار به روش بیان افکار انجام شد. در فاز چهارم به منظور پیاده سازی ابزار مبتنی بر فناوری اطلاعات، مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی شده طراحی و مورد ارزیابی قرار گرفت.

نتايج: نتایج فاز اول پژوهش نشان داد الویت نیازهای آموزشی بیماران درخصوص علت بیماری و پیشگیری از خشکی چشم در بالاترین رتبه قرار دارد. اعتبار محتوایی پرسشنامه، شاخص های مناسبت، شفافیت و جامعیت به ترتیب دارای میانگین 89/0 ، 89/0 و 93/0 برای کل پرسشنامه و پایایی آن 0.84  بود. در فاز دوم، در مجموع 138 پیام آموزشی در 3 دسته عوامل محیطی، داروها و سبک زندگی طبقه بندی و گرید بندی شدند. روایی محتوای 89 درصد پیامها در راند اول و 11 درصد پیامها در راند دوم ارزیابی پذیرفته شدند. درفاز سوم، تعداد کل مشکلات شناسایی شده توسط کاربران در فرایند ارزیابی 23 مورد با میانگین 2 مشکل به ازای هر کاربر محاسبه شد. بیشترین تعداد مشکلات در دسته Layout با 17 مورد (64.70 درصد) بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داد. برای ارزیابی اثر مداخله تعداد .. بیمار وارد مطالعه شدند و به دو گروه کنترل و مداخله اختصاص یافتند. نتایج نشان داد در گروه مداخله با گذر زمان از شروع مطالعه تا 3ماه بعد تست TBUT افزایش یافته است و در تست های میبوگرافی پلک بالا و پایین، قرمزی چشم تفاوت معناداری مشاهده شده بود. همچنین علائم سطح چشم طبق خوداظهاری بیمار در هفته6 و هفته 12 مداخله از نظر بیمار بهبودی معناداری مشاهده شده بود. اما در مقایسه گروه کنترل و مداخله در مدت 3 ماه تفاوت معناداری مشاهده نشده بود.

نتيجه‌گيري:  نتایج مطالعه نشان داد بهبود پیامدهای اولیه و ثانویه در گروه مداخله بیشتر از گروه کنترل بود. با توجه به گسترش فناوری های هوش مصنوعی به نظر می رسد میتوان از چنین سیستم هایی جهت توانمند کردن بیماران در مدیریت بیماری خودشان استفاده کرد که این امر می تواند منجر به افزایش کیفیت زندگی بیماران شود و تاثیر به سزایی بر روی ارتباط بین پزشک- بیمار داشته باشد.

كلمات كليدي: شخصی سازی اطلاعات سلامت، آموزش به بیمار،  خودمدیریتی، خشکی چشم، سلامت همراه