عنوان:

طراحی و ارزیابی مدل پیشنهادگر پزشک و تسهیلات بهداشتی/درمانی مرتبط

چكيده 

مقدمه: پوشش کامل اطلاعات مورد نیاز بیماران در خصوص زنجیره تامین خدمات تخصصی مورد نیاز بیماران، به ارتقاء سطح انتخاب آگاهانه بیمار، کاهش هزینه‌ و کاهش زمان انتظار وی برای دریافت این خدمات  منجر شده و در نهایت افزایش سطح رضایت و آرامش بیماران را به همراه خواهد داشت. در سال‌های اخیر وب‌سایت‌های نوبت‌دهی آنلاین در کنار ارائه سرویس نوبت‌دهی غیرحضوری، اقدام به معرفی و پیشنهاد پزشکان طرف قرارداد خود می‌نمایند. اما پزشکان و ارائه‌دهندگان خدمات تخصصی، با همه وب سایت‌های نوبت‌دهی قرارداد ندارند. بعلاوه این وب‌سایت‌ها، فاقد موتور پیشنهاد پزشک بوده و صرفاً جستجوی کاربر را پاسخ می‌دهند و پیشنهادات موجود، عموما به شکلی ساده و با اهداف تجاری صورت‌ گرفته و لذا قادر به ارائه مناسبترین پیشنهاد که مبتنی‌بر نیاز و ترجیح بیمار بوده و از بانک اطلاعاتی جامعی استخراج شده‌ باشد، نیستند. امروزه، تنوع اقدامات تخصصی، علاقه‌مندی و تبحر متفاوت متخصصین در این اقدامات و نیاز متفاوت بیماران؛ جستجو، انتخاب و دسترسی به پزشک مرتبط را به یک چالش برای بیماران تبدیل کرده است. بر این اساس، در این مطالعه، ارائه مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره برای پیشنهاد مناسب‌ترین پزشک، مبتنی‌برمدل ترجیحات بیمار، به عنوان هدف تعیین شد و پیاده‌سازی و ارزیابی سامانه تحت وب- موبایل مبتنی‌بر مدل که پیشنهاد پزشک و خدمات تخصصی مرتبط را انجام دهد، به عنوان محصول نهایی این تحقیق در نظرگرفته شد.

روش كار: در این مطالعه، توسعه محصول نهایی به شکل کاربرمحور انجام شد و برای درک نیازهای کاربران، تکنیک مصاحبه‌ و تحقیقات کتابخانه‌ای نظام‌مند بکار گرفته‌ شد. این تحقیقات منجر به تهیه پرسشنامه محقق- ساخته‌ی "ترجیحات زنان در انتخاب متخصص زنان و زایمان" گردید. داده‌های مدل ترجیحات بیمار بوسیله پرسشنامه و از462 بیمار مراجعه‌کننده به 57 مطب خصوصی زنان و زایمان سطح شهر مشهد جمع‌آوری شد و سپس با روش تحلیل عاملی، مدل اندازه‌گیری ترجیحات بیماران در انتخاب پزشک ایجاد گردید. در ادامه، مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره رتبه‌بندی و پیشنهاد پزشک، پیاده‌سازی و صحت مدل به روش شبیه‌سازی، موردسنجش قرارگرفت. سامانه تحت وب- موبایل پیشنهاد پزشک و خدمات تخصصی مرتبط، مبتنی‌برمدل، طراحی و پیاده‌سازی‌گردید و سرانجام براساس نتایج ارزیابی کاربردپذیری اکتشافی و ارزیابی پذیرش تکنولوژی ازسوی کاربران، بازطراحی سامانه انجام شد.

نتایج: روایی محتوی(0.8=S-CVI)، روایی سازه (0.036=RMSEA، 1.613=CMIN/DF، 0.952=CFI) و پایایی ابزار پرسشنامه محقق‌ساخته (0.88=Cronbach’s alpha) مورد سنجش قرارگرفت. مدل اندازه‌گیری ترجیحات بیمار حاصل از داده‌های این پرسشنامه نشان داد که عوامل دسترسی‌پذیری زمانی (با بار عاملی0.95)، شرایط محیطی و تجهیزات مطب (0.92)، مهارت‌های ارتباطی و رفتاری کادر مطب (0.86)، شرایط بیمارستانی (0.78)، سوابق حرفه‌ای‌ و توصیه پزشک توسط دیگران (0.72)، هزینه‌ی بیمه (0.62)، دسترسی‌پذیری مکانی (0.47) به لحاظ آماری با ترجیحات بیماران در انتخاب متخصص زنان‌و زایمان رابطه‌ی معناداری دارد. نتایج شبیه‌سازی مدل تصمیم‌گیری، صحت عملکرد آن را تایید نمود و نرم‌افزار مبتنی‌بر مدل، توسعه یافت. ارزیابی کاربردپذیری اکتشافی سامانه، 71 مشکل را کشف نمود و ارزیابی پذیرش تکنولوژی از سوی کاربر بر روی نسخه اولیه نشان داد که 74% کاربران این سامانه را مفید، 71% کار با سامانه را ساده و 77% ایده سامانه را جالب می‌دانستند. 64% کاربران پیش‌بینی‌کردند که در آینده از این سامانه استفاده نموده و 52% پیگیر ارائه نسخه نهایی سامانه بودند.

نتیجه‌گیری: طراحی سامانه این مطالعه، مبتنی‌بر استخراج علمی نیازمندی‌های کاربران بوده و مجهز به مدل رتبه‌بندی مبتنی‌بر مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره است. این سامانه به صورت آنلاین اقدام به رتبه‌بندی پزشکان و تعیین لیست مناسب‌ترین متخصص منطبق با ترجیحات بیمار می‌نماید. نتایج ارزیابی تجربی سامانه توسط کاربران، نشان داد که این سامانه، سودمند و جذاب بوده و در آینده، مورد استفاده و استقبال کاربران قرار خواهد گرفت. فرایند ساخت مدل تصمیم‌گیری در این سامانه مهم‌ترین دستاورد این مطالعه است که انعطاف‌پذیری و سهولت ارتقاء و استفاده در سایر تخصص‌های پزشکی را میسر می‌سازد، مشروط بر آنکه ترجیحات و نیاز کاربران آن حوزه به درستی مورد شناسایی قرار گرفته و مدل تصمیم‌گیری مرتبط با آن طراحی گردد.

كلمات كلیدی: ترجیحات، انتخاب پزشک، متخصص زنان و زایمان، تحلیل عاملی، مدل اندازه‌گیری، تصمیم‌گیری چندمعیاره