عنوان:

بازتواني بيماران در منزل پس از آنژيوپلاستي عروق کرونر و جراحي قلب با استفاده از کتابچه و اپليکيشن موبايل: ارزيابي تأثير مداخلات بر شاخص¬هاي کيفيت زندگي

چكيده 

مقدمه: بازتواني قلبي يک برنامه ­ي پيشگيري ثانويه در بيماري قلبي است که نقش مهمي را در مداخلات غير دارويي به منظور کاهش ريسک عود بيماري و اصلاح ريسک فاکتورهاي بيماري قلبي ايفا مي کند. مدل سنتي اين روش اغلب در مراکز بازتواني و بصورت حضوري برگزار مي گردد. به همين دليل مشارکت در اين برنامه‌ها با موانعي رو به روست. براي حل اين مشکل لازم است از مدل‌هاي جايگزين بازتواني قلبي مانند بازتواني در منزل استفاده نمود. هدف اين مطالعه ارزيابي تأثير مداخلات بازتواني قلبي مبتني بر تلفن همراه و کتاب بر روي تست راه رفتن شش دقيقه و شاخص هاي کيفيت زندگي نسبت به بازتواني قلبي در مرکز در بيماران بعد از آنژيوپلاستي و جراحي قلب مي‌باشد.

روش كار: مطالعه حاضر در سه بخش اصلي انجام شد. در بخش اول با استفاده از يک مطالعه توصيفي تحليلي از نوع مقطعي در شهر مشهد، موانع مؤثر در شرکت در برنامه‌هاي بازتواني قلبي در مرکز استخراج و نگرش و انتظارات بيماران نسبت به برنامه‌هاي بازتواني در منزل مورد بررسي قرار گرفت. در بخش دوم طراحي و پياده سازي مداخلات بازتواني قلبي در منزل شامل کتاب و ابزار مبتني بر فناوري اطلاعات وارتباطاتبه منظور پايش از راه دور بيماران جهت برطرف کردن موانع استفاده از برنامه‌هاي بازتواني انجام شد. نهايتا در بخش سوم جهت ارزيابي تأثير مداخلات يک کارآزمايي باليني تصادفي کورسازي نشده با سه گروه طراحي و اجرا شد. در اين کارآزمايي بيماران بعد از آنژيوپلاستي و جراحي قلب به‌طور تصادفي در سه گروه کتاب (مداخله ؛50 n=)، موبايل (مداخله ؛ 50 n=) و مرکز (کنترل ؛ 50 n=) با ميانگين سني 55 سال براي يک دوره دو ماهه جهت انجام مداخلات و يک دوره 4 ماهه جهت تثبيت و نگهداري تغييرات سبک زندگي آموزش ديده، قرار گرفتند. بيماران در گروه موبايل از پايش از راه دور فعاليت ورزشي و ضربان قلب، مواد آموزشي و انگيزشي، مشاوره هاي مراقبتي راه دور هفتگي و شرح حال نويسي روزانه در منزل استفاده کردند. نمره "ابعاد کيفيت زندگي"، "تست راه رفتن شش دقيقه" در گروه‌هاي مداخله نسبت به گروه کنترل در يک آناليز به قصد درمان مقايسه شدند. فرضيه اوليه، برابري باليني ميزان "تست راه رفتن شش دقيقه" درگروه‌هاي مداخله نسبت به گروه کنترل بود. تغييرات در "ابعاد کيفيت زندگي"، ميزان "تست راه رفتن شش دقيقه" در ابتداي مطالعه، دوماه و شش ماه در داخل و بين گروه­ها با استفاده از روش Mixed effect model مورد مقايسه قرار گرفت.

نتايج: شرکت کنندگان مشکلات حمل و نقل، هزينه ها، مسافت زياد تا مراکز بازتواني، عدم پوشش بيمه­ اي هزينه‌هاي بازتواني را بعنوان موثرترين موانع معرفي نمودند و نگرش مثبتي نسبت به بازتواني قلبي در منزل داشتند. برطبق نتايج بدست آمده از مطالعه کارآزمايي باليني بازتواني قلبي در منزل با دو روش کتاب و اپليکيشن تأثير برابري روي پيامدهاي مطالعه نسبت به بازتواني در مرکز دارد. اختلاف بين ابتدا و دو ماه بعد از شروع مطالعه براي پيامد "تست راه رفتن شش دقيقه" براي گروه­هاي کتاب، موبايل و مرکز به ترتيب (کتاب: 46.5 متر ؛ موبايل: 46.77 متر؛ مرکز: 35.28 متر ) بوده که اين بهبود تا شش ماه از ابتداي مطالعه حفظ شده است. ميزان "ابعاد کيفيت زندگي" از ابتدا تا 2 ماه بعد از آن بهبود داشته‌اند و بين گروههاي مطالعه اختلاف معني‌داري مشاهده نشد. اختلاف بين ابتدا و دو ماه بعد از شروع مطالعه براي ابعاد سلامت جسمي و رواني براي گروه­هاي کتاب، موبايل و مرکز به ترتيب (کتاب : سلامت جسمي 57.91، سلامت رواني 54.25، موبايل : سلامت جسمي 65.08 ، سلامت رواني 36.88 ، مرکز: سلامت جسمي 60.87 ، سلامت رواني15.93) که اين بهبود تا شش ماه از ابتداي مطالعه حفظ شده است. همچنين بررسي نتايج نشان داد که با تعديل مخدوش‌کننده ها نيز اختلاف معني‌داري بين گروه­ها وجود ندارد.

نتيجه‌گيري: ايران يک کشور در حال توسعه مي‌باشد و با وجود محدوديت هاي مالي و تجهزات، تاسيس مراکز بازتواني قلبي ممکن است هزينه بر و مشکل باشد، در نتيجه بر اساس نتايج بدست آمده، معتقديم که پزشکان مي‌توانند به افراد کم خطر و متوسط ريسک بيماري قلبي استفاده از سيستم‌هاي پايش از راه دور و اپليکيشن هاي موبايل را بعنوان جايگزيني براي بازتواني قلبي در مرکز پيشنهاد دهند.

کلمات کليدي: بازتواني قلبي در منزل، مداخلات مبتني بر موبايل، بيماري‌هاي قلبي و عروقي، پايش از راه دور، کارآزمايي باليني