عنوان:

طراحی و ارزیابی سیستم تولیدکننده اسناد آموزشی شخصی سازی شده برای بیماران دیابتی نوع دو

چكيده 

مقدمه: یکی از مهمترین عوامل در مدیریت موفق بیماری دیابت اطلاع رسانی و ترغیب بیماران به انجام فعالیتهای خودمراقبتی است. ارائه اطلاعات شخصی شده متناسب با نیاز بیماران، تاثیرگذاری بیشتری در مقایسه با مطالب عمومی دارد. پرونده پزشکی منبع مناسبی برای شناسایی نیازهای اطلاعاتی بیماران و ارائه مطالب مرتبط است. هدف از انجام این مطالعه طراحی و پیاده سازی یک سیستم تولیدکننده اسناد آموزشی شخصی برای بیماران دیابتی نوع دو و بررسی دیدگاه کاربران در رابطه با بکارگیری این محصول است.

روش كار: مطالعه در سه فاز نیازسنجی، طراحی-پیاده سازی، و ارزیابی سازماندهی شد. در فاز نیازسنجی نیازهای اطلاعاتی بیماران دیابتی نوع دو طی یک مطالعه مرور نظام­مند شناسایی گردید. سپس فاز طراحی و پیاده­سازی سیستم در سه مرحله انجام شد: طراحی مدل پروفایل، طراحی مدل کتابخانه مطالب، و طراحی الگوریتم شخصی­سازی. مدل پروفایل براساس حداقل مجموعه داده پرونده پزشکی دیابت طراحی شد. براساس وضعیت پروفایل، بیماران به گروه­هایی با نیازهای اطلاعاتی متفاوت دسته­بندی شدند. کتابخانه مطالب از سه جزء مدل موضوعی، شاخص تفکیک و مجموعه پیامها تشکیل شده است. جمع­آوری پیامها براساس یک مجموعه جستجوهای ساختارمند در موتور گوگل صورت گرفت و روایی محتوای پیامها توسط سه خبره در حوزه خودمراقبتی دیابت و سه خبره در حوزه علوم رفتاری سنجیده شد. پیامهایی که بیش از 75 درصد امتیاز را در هر دو شاخص شفافیت و مرتبط بودن کسب کردند پذیرفته و در غیر این صورت وارد فاز اصلاحات و ارزیابی مجدد شدند. الگوریتم شخصی­سازی مجموعه­ای از قواعد اگر-آنگاه است و از مدل تغییر رفتار TTM برای شناسایی استراتژیهای ارائه اطلاعات مناسب استفاده شد. فاز سوم مطالعه مربوط به ارزیابی کیفیت سند خروجی از دید پزشکان و بیماران دیابت بود. نظر پزشکان از بُعد کفایت مطالب و مرتبط بودن آن با شرایط بیمار بررسی شد و نظر بیماران از بُعد سهولت درک مطالب، سودمندی درک شده، و رضایت از شیوه ارائه مطالب به کمک یک پرسشنامه 9 آیتمی مورد سنجش قرار گرفت.

نتايج: بررسی 24 مقاله و 5 راهنمای بالینی در مطالعه مرور نظام­مند منجربه طراحی یک مدل موضوعی سلسله مراتبی از نیازهای اطلاعاتی بیماران گردید که مهمترین موضوعات آن به ترتیب در زمینه کنترل و درمان بیماری، عوارض دیابت، و مدیریت شرایط بود. مدل پروفایل براساس 24 آیتم از پرونده بیمار طراحی شد. در مجموع تعداد 655 پیام برای کتابخانه مطالب جمع­آوری گردید که 73 درصد آن مبتنی بر دانش و 27 درصد را پیامهای انگیزشی تشکیل ­داد. پیامهای مبتنی بر دانش شامل حقایقی درمورد بیماری دیابت بود که در چهار محور آزمایشات، داروها، مراقبتهای تغذیه، و توصیه­های فعالیت بدنی دسته بندی شدند. پیامهای انگیزشی بر مدیریت موانع خودمراقبتی دیابت تمرکز دارند و در چهار بخش پیش عمل، عمل، تثبیت، و بازگشت تنظیم شدند. روایی محتوای 91 درصد پیامها در دور اول ارزیابی پذیرفته شد و 9 درصد پیامها وارد راند دوم ارزیابی شدند. 73.5 درصد از بیماران مطالب توصیه نامه را به میزان زیاد یا خیلی زیاد مرتبط با شرایط خود دانستند. همچنین پزشکان با میانگین امتیاز 4.13 از 5 مطالب توصیه نامه را مرتبط با شرایط بیمار ارزیابی کردند.

نتيجه‌گيري: توصیه­نامه­های شخصی تولید شده هم از سوی پزشکان و هم بیماران مبتلا به دیابت نوع دو مثبت ارزیابی شد که چشم انداز روشنی برای انجام مطالعات ارزیابی آینده جهت بررسی اثربخشی این مداخله ارائه می دهد.

كلمات كليدي: انفورماتیک سلامت مشتری، شخصی سازی اطلاعات سلامت، خودمراقبتی دیابت، مدل تغییر رفتار فرانظری