عنوان:

طراحی و ارزیابی  مدل توصیه­ گر سنجش میزان آمادگی پیوند در بیماران نارسایی مزمن کلیوی

چكيده 

مقدمه

یکی از راههای کمک به بیماران، استفاده از مدلهایی برای پیش بینی روند آینده بیماری آنها می باشد. مدل های پیش بینی می توانند به انتخاب موثر بیماران با اهداف بالینی و تحقیقاتی کمک کنند. بیماری مزمن کلیوی از شایع ترین بیماریهای مزمن می باشد. هدف این مطالعه طراحی یک مدل جامع برای سنجش میزان آمادگی بیماران مزمن کلیوی برای پیوند کلیه می باشد.

روش

      این مطالعه چند مرحله­ای از نوع توصیفی مقطعی، در سالهای 1394 تا 1397 انجام شد. ابتدا وضعیت موجود بررسی و سپس با کمک مرور نظام­مند متون فاکتورهای موثر در سنجش میزان آمادگی پیوند کلیه از جسد برای بزرگسالان در کشورهای مختلف استخراج گردید. سپس برای اخذ نظر متخصصین، با استفاده از جلسات نظرسنجی گروهی با 15 نفر و مصاحبه ها فاکتورهایی استخراج شد. دوم، محققین فاکتورهای استخراج شده از مطالعه مروری قبلی، به همراه فاکتورهای بدست آمده از جلسات نظرسنجی گروهی و مصاحبه­ها را جهت اعتبار سنجی محتوایی در قالب چک لیستی تجمیع نموده و در دو راند دلفی به کمک 11 متخصص بررسی نمودند. پس از انتخاب فاکتورهای نهایی، وزن زیردسته­های هر فاکتور به کمک مصاحبه با 17 متخصص و جلسات نظرسنجی گروهی بدست آمد. سپس با استفاده از ابزاری جدید برای تصمیم گیری گروهی وزن مقایسه­ای هر فاکتور نسبت به فاکتورهای دیگر اخذ شد. در نهایت با استفاده حاصلضرب این وزنها مدل نهایی بدست آمد. سپس نرم افزاری جهت استفاده از مدل طراحی شد و مدل در آن قرار گرفت. برای ارزیابی مدل 50 پرونده پزشکی در دسته های 5 تایی به متخصصین داده شد و رتبه پرونده از نظر متخصصین و از نظر مدل نهایی این مطالعه مقایسه گردید.

نتایج

در حال حاضر تنها فاکتور مدت زمان دیالیز برای انتخاب کاندیدا بکار می رود. از مطالعه مروری 9 مدل و 12 فاکتور مستقل بدست آمد. بعد از جلسات نظرسنجی گروهی و مصاحبه ها 35 فاکتور دیگر به آن اضافه شد. در نتیجه دلفی 12 فاکتور باقی ماند. پس از تعیین وزن زیر دسته های هر فاکتور و وزن مقایسه ای آنها، بیشترین امتیاز به فاکتورهای مدت زمان دیالیز، PRA، بیماری همزمان اختصاص یافت. بعد از ارزیابی مدل میانگین میزان توافق نظر بین متخصصین و مدل نهایی این مطالعه برابر با 0.64 بدست آمد.

نتیجه گیری

بیش از 50 درصد مقالات و گایدلاینهای مرتبط با مدلهای سنجش میزان آمادگی پیوند کلیه در سالهای 2015 به بعد منتشر شده اند و این نشان دهنده اقبال محققین و متخصصین به این موضوع است. اما تنوع فاکتورها در مدلهای مختلف، نشان دهنده انطباق آن مدل با کشور و منطقه موردنظر می باشد، لذا نیاز به یک مدل بومی قابل استنتاج می باشد. در مدل حاصل از این مطالعه، میزان توافق بالا بین نظر متخصصین و مدل نشان دهنده نزدیکی این دو و تطابق نتیجه رتبه بندی مدل با نظر متخصصین می باشد. همچنین وجود نرم افزار مبتنی بر مدل، در انتخاب آماده ترین بیمار کمک کرده و باعث می شود رتبه بیماران در هر لحظه بصورت پویا محاسبه گردد.

کلمات کلیدی

بیماری مزمن کلیوی، پیوند کلیه، مدت زمان دیالیز، آمادگی، کاندیدا ، مدل پیش بینی، شفاف سازی تصمیم، دانش ضمنی